ماهنامه علمی - تخصصی مطالعات میان‌رشته‌ای هنر و علوم انسانی
Interdisciplinary Studies of Arts and Humanities

:: مقاله مرتبط با : جلد پاییز 1401 ، شماره 3 , 1

A comparative study of the Nastaliq style by Emad al-Kottab and the Nastaliq style by Mirza Mohammad Reza Kalhor




نویسندگان :
الهام سیستانیان1،
موسسه آموزش عالی فردوس(مسئول)1
تعداد صفحات : 115
چکیده :

اولین سبک شاخص خط نستعلیق كه مورد پذیرش واقع شد، سبک میر عماد حسنی قزوینی (متوفي 1024ق) در دورة صفوي بود. با ورود صنعت چاپ به ايران در دورة قاجار، به دلیل نیاز سازگاری خط با این صنعت، میرزا رضا کلهر (متوفي 1310ق) با اعمال تغییراتی در خط میر عماد این نیاز را برطرف نمود، اما اوضاع نابسامان بعد آن موجب شد خوشنویسی مانند دیگر هنرها دچار نسیان شود و حدود دو دهه بعد با ظهورعمادالکتاب (متوفي 1355ق)، نستعلیق سبک کلهر دوباره احیا و با اعمال تغییراتی در آن به دورة معاصر منتقل شد. این پژوهش قصد دارد با مطالعة تطبیقی آثار سياه‌ مشق دو هنرمند، به چگونگی تحولات و تغییرات ایجاد شده در شیوة خط نستعلیق از اواخر قاجار تا معاصر بپردازد. سؤال اصلي پژوهش اين است كه مکتبی که خوشنویسان امروز از آن پیروی می‌کنند مکتب کلهر نامیده می‌شود یا عمادالکتاب؟ به اين منظور، از هر خوشنويس، پنج اثر سياه مشقي به صورت تصادفي انتخاب شده و به شيوة تطبيقي مطالعه مي‌شوند. اطلاعات پژوهش به روش كتابخانه‌اي- اسنادي جمع‌آوري و به روش كيفي تحليل شده‌اند. پس از تطبیق آثار، مشخص شد که شیوة نستعلیق نویسی ، هندسه و اسکلت‌بندی خط عمادالکتاب همان شیوة کلهر است، اما عماد الكتاب در نستعليق كلهر اصلاحاتي انجام داده است. در جهت تناسب، بيشتر حروف و استحکام بخشیدن در کرسی و ترکیبات كه كلهر به جهت سازگار کردن نستعلیق با صنعت چاپ به ناچار در دورة خود ناديده گرفته بود. در نهايت، شيوة نستعليق‌نويسي عماد الكتاب تكميل‌كنندة مكتب كلهر بوده است.



چکیده انگلیسی :

The first characteristic style of Nastaliq’s accepted calligraphy was the style of Mir Emad Hassani Qazvini (deceased 1024 AH) during the Safavid period. With the arrival of the printing industry in Iran during the Qajar period, due to the need for the script to be compatible with this industry, Mirza Reza Kalhor (deceased 1310 AH) solved this need by making changes in the Mir Emad script, but the chaotic situation that made calligraphy like other arts. It fell into oblivion and about two decades later with the appearance of Emad al-Kottab (deceased 1355 AH), the Nastaliq style of Kalhor was revived and by making changes in it, it was transferred to the contemporary era. This research aims to study the evolutions and changes in the style of Nastaliq calligraphy from the end of Qajar of the present by comparing the works of Siyah mashq of two artists. The main question in the research is whether the school that calligraphers attend today is called the Kalhor School or the Emad al-Kottab School. To this end, five works by Siah mashq are randomly chosen from each calligrapher and studied in a comparative manner. Research information was collected by the Library-Document method and analyzed by a qualitative method. After comparing the works, it was found that the style of Nastaliq writing, geometry, and skeletonization of Emad al-Kottab’s calligraphy is the same as that of Kalhor, but Emad al-Kottab has made some reforms in Kalhor’s Nastaliq. In terms of proportion, most of the letters and strengthening of the chair and combinations that Kahler had inevitably ignored in his course in order to adapt Nastaliq to the printing industry. Ultimately, the Nastaliq writing style of Emad al-Kottab complemented the Kalhar school.



موضوع : مقاله
کلمات کلیدی : مکتب،کلهر، عمادالکتاب، سیاه مشق، شيوه نستعلیق‌نويسي
کلمات کلیدی انگلیسی: maktab, Kalhar, Emad al-Kottab, Siyah mashq, nastaliq writing style
مراجع :
احمدي، بابك. (1396). حقيقت و زيبايي. تهران: مركز. آژند، يعقوب. (1383). «خوشنويسي در قلمرو مكتب هرات: دور پيشين با تاكيد بر خط نستعليق».کتاب ماه هنر. 69 و 70. 24-37. اسحاق زاده، روح الله. (1394). اصول و مباني خط نستعليق و بررسي آن در شيوه صفوي و معاصر.اصفهان: مهر آذين. امیرخانی، غلام حسین. (1368). یادنامه محمدرضا کلهر. تهران: انجمن خوشنویسان ایران؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. اميرخاني، غلام حسين. (1383). طرفه آثار ايام زندان عمادالكتاب. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ انجمن خوشنویسان ایران. انصاريان، صالح. (1394). «مطالعۀ تطبیقی دو سبک رایج خط نستعلیق (سبك مير عماد الحسني و محمدرضا كلهر)». چيدمان 4(11). 40-49. تيموري، كاوه. (1390). «خوشنويسي معاصر ايران». رشد آموزش هنر. 25. 16-27. تیموری، کاوه. (1393). «جريان‌شناسي خوشنويسي در دوره قاجار». رشد آموزش هنر. 39. 14-27. تيموري، كاوه. (1398). «چشم اندازهاي نوين در خوشنويسي معاصر ايران». کتاب ماه هنر. 143. 90-101. جباری، صداقت. (1387). «تكوين و تطور خط نستعليق در سده هشتم و نهم هجري قمري». هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی. 33 . 77-84. جعفريان، انسيه. (1398). تطبيق ساختاري خط نستعليق قبل و بعد شيوه چاپ‌نويسي. كارشناسي ارشد. دانشگاه سوره. حميدرضا قليچ‌خاني. حسینی، سیدسعید و نادعلیان، احمد. (1396)، «مقایسه شیوه جعفر تبریزی، میرعماد حسنی و محمدرضا کلهر در قالب کتابت نستعلیق». نگره. 43. 88-101. خزايي محمد، فربد امير. (1392). «سخني در پيدايش نستعليق». کتاب ماه هنر. 184. 34-41. دبيري، اكرم. (1384). «چاپ سنگي و دلايل رواج آن در ايران». مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. راهجيري، علي. (1349). تاريخ مختصر خط و سير خوشنويسي در ايران. تهران: مشعل آزادي. راهجيري، علي. (1391). گلستان هنر 2: عمادالكتاب سيفي. تهران: پيكره. رخشان، منوچهر. (1385). «خط و تايپوگرافي لاتين». کتاب ماه هنر. 95 و 96. 112-120. رضوی فرد، حسین. (1396). «تحلیل و بررسی سبک‌های خط نستعلیق قدما». مبانی نظری هنرهای تجسمی. 4. 52-70. شريفي زيندشتي، بهروز. (1390). «نظري اجمالي بر مكاتب رايج در خوشنويسي نستعليق». كتاب ماه هنر. 152. 102-109. شمیسا، سیروس. (1383). انواع ادبی. تهران: فردوس. فضايلي، حبيب الله. (1385). اطلس تعليم خط. تهران: سروش. قليچ خاني، حميد رضا. (1392). درآمدي بر خوشنويسي ايراني. تهران: فرهنگ معاصر. گلستان، آمنه و هوشیار، مهران. (1398). «تحولات ساختاري خط نستعليق با ورود صنعت چاپ سنگي در دوره قاجار با تاكيد بر دو اثر شاخص از محمدرضا كلهر و محمد حسين شيرازي». مطالعات هنر اسلامی. 35. 26-48. لوسي اسميت، ادوارد. (1933). مفاهيم و رويكردها درآخرين جنبش‌هاي هنري قرن بيستم. ترجمه عليرضا سميع آذر. تهران: نظر. مايل هروي، نجيب. (1372). كتاب آرايي در تمدن اسلامي. مشهد: آستان قدس رضوي. نجابتي، مسعود. (1394). خط در گرافيك. تهران: نشر و چاپ كتاب‌هاي درسي ايران. هاشمي نژاد، عليرضا. (1393). سبك‌شناسي خوشنويسي قاجار. كرمان: متن.
تعداد بازدید از مقاله : 108
تعداد دانلود فایل : 30

تصویر جلد


سایر شماره ها

دوره 2 (سال 1402) دوره 1 (سال 1401)

مقالات پر بازدید