ماهنامه علمی - تخصصی مطالعات میان‌رشته‌ای هنر و علوم انسانی
Interdisciplinary Studies of Arts and Humanities

:: مقاله مرتبط با : جلد شهریور 1402 ، شماره 10 , 2

Analysis of the Mystical Aspect of Islamic Painting from the perspective of Seyyed Hossein Nasr and Oleg Grabar




نویسندگان :
جواد امین خندقی1، فاطمه ابهر زنجانی2،
موسسه آموزش عالی فردوس1، موسسه آموزش عالی فردوس(مسئول)2
تعداد صفحات : 19
چکیده :

در یک تمدن دینی، دین می‌تواند در بخش‌های مختلف آن ایفای نقش کند. هنر به عنوان یکی از مظاهر فرهنگی تمدنی در این امر اهمیت دارد. یکی از مسایل مهم در زمینه هنرهای دینی، امکان تفسیر و قبول جنبه عرفانی برای آن است. از یک منظر، اگر یک فرهنگ با عرفان گره خورده باشد، باید هنر نیز جنبۀ عرفانی داشته باشد و از سوی دیگر، می‌توان این دو امر را جدا فرض کرد. در این باره دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. در میان این جریان‌ها، دو جریان سنت‌گرایی و تاریخی‌نگری به دلیل اختلاف فکری در برخی از زمینه‌ها از اهمیت بسزایی برخوردارند. در این پژوهش، جنبۀ عرفانی نگارگری اسلامی در دیدگاه سید حسین نصر به عنوان یکی از مهم‌ترین سنت‌گرایان و الگ گرابار به یکی از مهم‌ترین تاریخی‌نگران که به نگارگری اسلامی پرداخته‌اند، بررسی می‌شود. ضرورت این پژوهش از آن جهت است که بررسی این دو دیدگاه در کنار روشن شدن ابعاد دیدگاه سنت‌گرایان و تاریخی‌نگران در زمینۀ هنر اسلامی، سبب تحلیل دقیق‌تر امکان تفسیر عرفانی نگارگری اسلامی می‌شود. در این پژوهش، برای گردآوری اطلاعات، از روش کتابخانه‌ای و ابزار فیش‌برداری و برای تحلیل، از روش کیفی استفاده شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که دیدگاه نصر و گرابار درباره تجلی حکمت و عرفان در آثار نگارگری در مقابل یکدیگر قرار دارد. نصر به وجود معنویت و مفاهیم اسلامی در آثار نگارگری قائل است و گرابار این هنر را بیشتر مادی و به دور از تفکر اسلامی می‌داند. در اندیشه سنت‌گرایان هنرهای سنتی الهام گرفته از خیال هنرمند و سیر و سلوک او در عالم خیال هستند، اما تاریخی‌نگران معتقد هستند که یک اثر هنری یا حتی سلایق و تفکر هنرمند تحت تاثیر وقایع دوران و در بستر تاریخ شکل می‌گیرد.



چکیده انگلیسی :

Religion can play a role in a religious civilization in its various parts. Art as one of the cultural expressions of culture is essential. One of the critical issues in sacred arts is the possibility of interpreting and accepting the mystical aspect of it. From one perspective, if a culture is tied to mysticism, art must also have a mystical element, and on the other hand, the two can be assumed separately. There are different views on this. The two currents of traditionalism and historicism are significant due to differences of opinion in some fields. In this research, the mystical aspect of Islamic painting is examined in the view of Seyyed Hossein Nasr as one of the essential traditionalists and Oleg Grabar as one of the most influential historicists who have studied Islamic painting. The necessity of this research is because the study of these two views, along with clarifying the dimensions of the views of traditionalists and historicists in Islamic art, leads to a more accurate analysis of the possibility of mystical interpretation of Islamic painting. In this research, the library method and filing tools have been used for data collection, and the qualitative approach has been used for analysis. This study shows that Nasr and Grabar’s views on the manifestation of wisdom and mysticism in paintings are opposite. Nasr believes in spirituality and Islamic concepts in paintings, and Grabar considers this art to be more materialistic and far from Islamic thought. In traditionalist thought, traditional arts are inspired by the artist’s imagination and his journey in the imaginary world. But historicists believe that a work of art or even the artist’s tastes and thinking is shaped by the era’s events and in the context of history.



موضوع : مقاله
کلمات کلیدی : حکمت، نگارگری، سنت‌گرایی، تاریخی‌نگری، سید حسین نصر، الگ گرابار
کلمات کلیدی انگلیسی: wisdom, painting, traditionalism, historicism, Seyyed Hossein Nasr, Oleg Grabar
مراجع :
آژند، یعقوب. (1387). مکتب نگارگری هرات. تهران: فرهنگستان هنر. آژند، یعقوب. (1397). نگارگری ایران. تهران: سمت. آل ابراهیم دهکردی، صبا. (1394). «نقش درخت سرو و معانی نمادین آن در نگاره‌هایی از شاهنامه تهماسبی». باغ نظر. 13(45). 105-114. اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. (1377). اسطوره، بیان نمادین. تهران: سروش. آفرین، فریده. (1389). «تحلیل واقع‌گرایی در نگارگری ایرانی از دوره تیموری تا قاجار».مطالعات هنر اسلامی. 3(12). 53-72. بورکهارت، تیتوس. (1376). ارزش‌های جاودان هنر اسلامی، مبانی هنر معنوی، زیر نظر علی تاجدینی. تهران: دفتر مطالعات دینی هنر. پاکباز، رویین. (1384). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: زرین و سیمین. حسینی راد، عبدالمجید. (1384). شاهکارهای نگارگری ایران. ترجمه پیام پریشان زاده و همکاران. تهران: موزه هنرهای معاصر. شبستری، محمود. (1371). گلشن راز. تهران: اشراقیه. عمید، حسن. (1388). فرهنگ عمید. تهران: فرهنگ اندیشمندان. قیومی بید هندی، مهرداد. (1379). «آثار و افکار الگ گرابار». دانشنامه. 2(3). 69-134. کاظمی، سامره و موسوی گیلانی، سید رضی. (1398). «مطالعه تطبیقی نقوش هنر اسلامی از‌‌ دیدگاه سنت‌گرایی و تاریخی‌نگری بر اساس آراء ‌کیت‌کریچلو و گل‌رو نجیب اوغلو».مطالعات تطبیقی هنر. 9(17). 93-106. کفشچیان مقدم، اصغر و یاحقی، مریم. (1390). «بررسی عناصر نمادین در نگارگری ایران». باغ نظر. 8(19). 65-76. کنبای، شیلا. (1381). نگارگری ایرانی. ترجمه مهناز شایسته فر. تهران: موسسه مطالعات هنر اسلامی. کوپر، جی. سی. (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمه ملیحه کرباسیان. تهران: فرشاد. گرابار، الگ. (1388). هنر و فرهنگ در جهان اسلام. ترجمه اکرم قیطاسی. تهران: سوره مهر. گرابار، الگ. (1390). مروری بر نگارگری ایرانی. ترجمه مهرداد وحدتی دانشمند. تهران: فرهنگستان هنر. گرابار، الگ. (1396). شکل‌گیری هنر اسلامی. ترجمه مهدی گلچین عارفی. تهران: سینا. مرادخانی، علی و عتیقه‌چی، نسرین. (1397). «تفسیر نشانه‌شناختی رنگ از منظر حکمی در نگارگری ایرانی - اسلامی». رهپویه هنر. 2(9). 5-21. موسوی گیلانی، سیدرضی. (1390). درآمدی بر روش‌شناسی هنر اسلامی. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب؛ مدرسه اسلامی هنر. نصر، سید حسین. (1370). جاودانگی و هنر. ترجمه سید محمد آوینی. تهران: برگ. نصر، سید حسین. (1379). جوان مسلمان و دنیای متجدد. ترجمه مرتضی اسعدی. تهران: طرح نو. نصر، سید حسین. (1385). در جست‌وجوی امر قدسی. ترجمه سید مصطفی شهرآیینی. تهران: نی. نصر، سید حسین. (1388). معرفت و معنویت. ترجمه انشاءالله رحمتی. تهران: سهروردی. نصر، سید حسین. (1391). معرفت و امر قدسی. ترجمه فرزاد حاجی میرزائی. تهران: فرزان روز. نصر، سید حسین. (1394). هنر و معنویت اسلامی. ترجمه رحیم قاسمیان. تهران: حکمت. هاوزر، آرنولد. (1382). فلسفه تاریخ هنر. ترجمه محمد تقی فرامرزی. تهران: نگاه. Bloom, Jonathan M. and Blair, Sheila S. (1995). Islamic Art and Architecture 1250-1800. London: Yale University Press. Bloom, Jonathan M. and Blair, Sheila S. (2009). The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture: Abarquh to Dawlat Qatar. Oxford: Oxford University Press. Ettinghausen, Richard and Grabar, Oleg. (2001). Islamic Art and Architecture 650-1250. London: Yale University Press. Hillenbrand, Robert. (1999). Islamic art and architecture. London: Thames and Hudson. Loukonin, Vladimir and Ivanov, Anatoli. (2014). Persian Miniatures. New York: Parkstone International. Savory, R. M. (1976). Introduction to Islamic Civilization. Cambridge: Cambridge University Press. Schuon, F. (1963). Understanding Islam. Foreword by Annemarie Schimmel. Bloomington: World Wisdom. Shaw, W. M. K. (2019). What is ‘Islamic’ Art?: Between Religion and Perception. Cambridge: Cambridge University Press.
تعداد بازدید از مقاله : 25
تعداد دانلود فایل : 13

تصویر جلد


سایر شماره ها

دوره 2 (سال 1402) دوره 1 (سال 1401)

مقالات پر بازدید